Zakończenie działalności i likwidacja spółki

Określone okoliczności wymagają czasami od przedsiębiorców podjęcia decyzji o zaprzestaniu działalności, co też wiąże się z konicznością dopilnowania licznych formalności prawnych, które nakazują, aby w takiej sytuacji spółka została poddana procedurze likwidacji Likwidacja spółki — jest to czynność prawna, określona w artykułach 61-64 Kodeksu Cywilnego FR, w wyniku której dochodzi do zakończenia istnienia osoby prawnej, a żadne jej prawa i obowiązki nie podlegają przeniesieniu na osoby trzecie. Rozpoczęcie postępowania może na własne życzenie zainicjować właściciel spółki, jak również w określonych sytuacjach mogą to uczynić kompetentne organy państwowe na podstawie własnych decyzji. W pierwszym wypadku mowa jest o dobrowolnej likwidacji, z kolei w drugim – o przymusowej.

Po zakończeniu postępowania likwidacyjnego, dochodzi do zakończenia istnienia spółki, następuje wniesienie odpowiedniego zapisu o jej wykreśleniu do Jednolitego Państwowego Rejestru Osób Prawnych (ros. ЕГРЮЛ), jak również ma miejsce zakończeniu spraw bieżących. W wyniku tego postępowania dotychczasowe kierownictwo jak również jej właściciele są uwalniani w całości od dowolnych żądań ze strony wierzycieli oraz organów władzy publicznej.

Likwidacja dobrowolna rozpoczyna się w momencie podjęcia decyzji przez założycieli (akcjonariuszy lub udziałowców) spółki. Jest to najprostsze rozwiązanie prowadzące do wykreślenia spółki z rejestru osób prawnych, w wyniku której pozbawia się osoby, wchodzące w skład organów kierowniczych spółki, włącznie z głównym księgowym i prezesem, zagrożenia następstw w postaci odpowiedzialności subsydiarnej. Należy jedynie pamiętać, że proces likwidacji jest związany z kontrolą poprawności wykonania zobowiązań w postaci odprowadzenia podatków oraz innych danin publicznych, i w przypadku wyjawienia niedopełnienia postanowień ustawowych w powyższej kwestii, może to skutkować naliczeniem nieuiszczonej części odpowiednich opłat publiczno-prawnych.

Likwidacja dobrowolna spółki z ograniczoną odpowiedzialnością — to proces pracochłonny, wymagający poświęcenia znacznej ilości czasu. W przypadku, gdy rozpoczęcie likwidacji poprzedza etap starannego przegotowania, postępowanie zajmie w przybliżeniu od 4 miesięcy, licząc od chwili złożenia zgłoszenia o wszczęciu likwidacji. Niemniej jednak należy mieć na uwadze, że istnieją liczne czynniki, które mogą okazać wpływ na przebieg postępowania, w wyniku czego może trwać ono nawet do roku.

Główne etapy postępowania likwidacyjnego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

W celu wszczęcia postępowania likwidacyjnego spółki, należy, aby właściciele (zgromadzenie ogólne wspólników lub jedyny założyciel/wspólnik) podjął decyzję o przeprowadzeniu likwidacji, jak również wskazał skład komisji likwidacyjnej (lub jedynego likwidatora) oraz określeniu kolejności i okresu likwidacji.

Ustawowo dopuszczalnym jest ustanowienie rocznego okresu likwidacji spółki.

Następnie informacja o wszczęciu likwidacji jest przekazywana do organu rejestrującego, którego funkcję wykonuje w Rosji Federalna Służba Podatkowa. Należy pamiętać, że ustawodawca określił, zarówno kolejność działań, które należy podjąć w celu powiadomienia organu podatkowego (komplet załączanych dokumentów), jak również termin, w trakcie którego należy tego dokonać. Warto zwrócić uwagę, że złożenie dokumentów w wersji papierowej wymaga obowiązkowego poświadczenia podpisu wnioskodawcy przez notariusza. Wyłącznie w przypadku przekazania dokumentów z wykorzystaniem zdalnych kanałów łączności poświadczenie notarialne nie jest wymagane, jednak z tego rozwiązania mogą skorzystać wyłącznie takie spółki, które wcześniej uzyskały w odpowiednim trybie kwalifikowany podpis elektroniczny.

W ciągu 5 dni roboczych organ podatkowy wydaje wnioskodawcy informację o wniesieniu zapisu do rejestru spółek, zawierającego dane, że spółka znajduje się w likwidacji. Od tego momentu zakazanym jest wprowadzenie zmian do dokumentów założycielskich spółki, jak również podejmowanie w imieniu spółki działań w celu realizacji jej uprawnień w charakterze uczestnika innych organizacji.

Na kolejnym etapie odbywa się zamieszczenie informacji w stosownym periodyku – Monitorze rejestracji państwowej (ros. «Вестник государственной регистрации») – na temat likwidacji osoby prawnej, trybie oraz terminie wniesienia przez wierzycieli żądań, który nie może być krótszy niż 2 miesiące. Jest to niezbędne, żeby wierzyciele spółki mieli możliwość zgłoszenia swoich żądań, w przypadku gdy są do tego uprawnieni. Zamieszczenie informacji odbywa się w trybie elektronicznym, za pośrednictwem wniesienia zapisu w Jednolitym Federalnym Rejestrze o faktach działalności osób prawnych (ros. Единый федеральный реестр о фактах деятельности юридических лиц) (tzw. Fedresurs - Федресурс) – do czego również niezbędne jest posiadanie podpisu elektronicznego, niemniej jednak istnieje możliwość skorzystania z podpisu elektronicznego notariusza. Zamieszczenie informacji na portalu internetowym Fedresursu jest odpłatne. Ponadto, koniecznym jest skierowanie pisemnego powiadomienia o likwidacji kontrahentom, wobec których spółka może posiadać zadłużenie.

Szczególną uwagę należy udzielić kwestiom rozwiązania wszelkich istniejących stosunków pracowniczych z personelem. Pracownicy powinni zostać powiadomieni co najpóźniej 2 miesiące przed nadciągającym zwolnieniem w związku z zakończeniem działalności pracodawcy. Jednocześnie należy powiadomić o tym fakcie urząd pracy najpóźniej 2 miesiące przed zwolnieniem pracowników, a w przypadku gdyby zwolnienie nosiło znamiona masowego (co do zasady uznaje się, że masowym jest zwolnienie przynajmniej 15 pracowników, ale w poszczególnych regionach ta liczba może się różnić) — co najpóźniej 3 miesiące przed zwolnieniem. Po upływie tego okresu, należy zakończyć stosunki pracy zgodnie z przewidzianą w ustawodawstwie procedurą oraz dokonać wszystkich wypłat (włącznie z odprawą, rekompensatę za niewykorzystany urlop praz średnie wynagrodzenie na czas, w ciągu którego pracownik będzie poszukiwał nowej pracy, nie dłużej jednak niż 2 miesiące).

Po upływie przynajmniej dwumiesięcznego okresu po publikacji informacji o likwidacji w periodyku należy sporządzić przejściowy bilans likwidacyjny, który zawiera nie tylko dane, odzwierciedlane w bieżących bilansach księgowych, ale także informację o składzie majątku organizacji, wierzytelnościach, które zostały zgłoszone przez wierzycieli, a także wynikach ich rozpatrzenia, oraz żądaniach, uznanych w drodze sądowej, stwierdzonych wyrokiem, który się uprawomocnił. Sporządzony przejściowy bilans likwidacyjny podlega zatwierdzeniu przez walne zgromadzenie wspólników lub w drodze decyzji jedynego udziałowca, i następnie jest przekazywany do organu podatkowego.

Po zatwierdzeniu przejściowego bilansu likwidacyjnego należy dokonać wypłat wszelkich należności zgodnie z kolejnością, określoną w prawie cywilnym. Po dokonaniu wypłat na rzecz wierzycieli pierwszej i drugiej kategorii, należy odczekać miesiąc i dokonać wypłat na rzecz wierzycieli trzeciej i czwartej kategorii. W przypadku braku środków bieżących na rachunkach rozliczeniowych, komisja likwidacyjna podejmuje decyzję o realizacji majątku spółki na aukcji, niemniej jednak, gdyby uzyskanych środków nadal by nie starczało, jedyną opcją jest wszczęcie postępowania upadłościowego.

Po dokonania rozliczeń z pracownikami, kontrahentami oraz organami państwowymi oraz funduszami publicznymi, sporządza się i zatwierdza bilans likwidacyjny. Również powinien od zostać sporządzony zgodnie z zasadami sporządzania bilansu księgowego, praz zatwierdzony przez ogólne zgromadzenie wspólników lub decyzją jedynego udziałowca spółki.

W ciągu miesięcznego okresu od momentu zatwierdzenia bilansu likwidacyjnego, należy dokonać finalnych działań w postaci złożenia wszelkich wymaganych prawnie raportów, wyrejestrować aparat kasowy, gdy spółka posiada takowy, po czym można przejść do ostatniego etapu. Po zatwierdzeniu bilansu likwidacyjnego założyciele mogą dokonać podziału pozostałego majątku organizacji. I ostatecznie należy przekazać komplet dokumentów do organu podatkowego. W przypadku złożenia dokumentów na nośniku papierowym, należy również dokonać opłaty skarbowej, zgodnie z Kodeksem Podatkowym FR. Urząd podatkowy kwituje odbiór dokumentów oraz wydaje (przesyła) poświadczenie otrzymania. Szóstego dnia roboczego po złożeniu dokumentów wnioskodawca osobiście lub działając przez pełnomocnika, ustanowionego w drodze pełnomocnictwa notarialnego, może otrzymać dokument o rejestracji państwowej likwidacji osoby prawnej (wyciąg z rejestru przedsiębiorców).

Alternatywne rozwiązania

Likwidacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością — jest to proces długi i skomplikowany, w związku z czym niektórzy przedsiębiorcy poszukują innych rozwiązań: jednym z nich są tzw. «porzucone» spółki. Takie organizacje nie posiadają pracowników, nie mają ruchu środków na koncie bankowym, jak również nie składają żadnych sprawozdań. Zgodnie z prawem, w przypadku gdy spółka pozostaje w takim stanie przez okres ponad 12 miesięcy, urząd podatkowy posiada podstawę do likwidacji takiej osoby prawnej w trybie jednostronnym bez uzyskania zgody założycieli. Niemniej jednak należy rozważyć ryzyko związane z taką spółką: organ podatkowy nie jest zobowiązany do podjęcia decyzji o likwidacji, gdyż jest do tego uprawniony i podejmuje decyzję arbitralnie, i gdy rozwiązanie spółki nie następuje, ta «porzucona» spółka nadal będzie figurowała w rejestrze spółek, oraz wobec niej, a także jej organów wykonawczych będą zastosowane środku karne, w postaci mandatu za niewywiązanie się z obowiązku złożenia sprawozdawczości w wyznaczonych terminach. Ostatnie jest szczególnie uciążliwym w sytuacji, gdy ostatnim prezesem spółki wskazana została osoba, niebędąca obywatelem rosyjskim, gdyż obarczenie cudzoziemca odpowiedzialnością administracyjną może skutkować dla niego pozbawieniem prawa pobytu na terenie Federacji Rosyjskiej.

Inną opcją pozbycia się spółki — jest jej sprzedaż. Jest to rozwiązanie znacznie prostsze, w porównaniu do postępowania likwidacyjnego, ale problemem podstawowym jest znalezienie osoby chętnej do nabycia spółki, co może być szczególnie trudnym wyzwaniem, gdy spółka jest zadłużona. Ponadto możliwość sprzedaży obowiązkowo powinna zostać wskazana w statucie spółki (jej umowie), w przypadku braku takiej możliwości, należy najpierw dokonać stosownych zmian w dokumentach założycielskich. Również należy pamiętać, że kupno-sprzedaż spółki jest czynnością prawną, wymagającą poświadczenia notarialnego, co automatycznie wiąże się z opłatami notarialnymi, których kwota wacha się w granicach od 10 tysięcy rubli, a maksymalnie może wynieść 150 tysięcy rubli.